ផ្កាកុលាបមន (Phka Ko Larb Mon)

កុលាបមន

កុលាបមន ជាកុលាបពូជកំណើតរបស់ជនជាតិហុងសាវឌី (ក្រុងរបស់ជនជាតិមនកាលពីអតីត) និងមានឈ្មោះថាសាមញ្ញថា Damask Rose, Pink Damask Rose, Summer Damask Rose និងមានឈ្មោះវិទ្យាសាស្រ្តថា Rosa × damascena Mill. ស្ថិតនៅក្នុងអម្បូរ ROSACEAE ។ ចំណែកនៅក្នុងភាសាខ្មែរត្រូវបានស្គាល់ដោយឈ្មោះថា យីស៊ុន ឬកុលាបឥតក្លិន។

យីស៊ុន (ស.) ឈ្មោះឈើផ្កាមួយប្រភេទ ដើមស្លឹក ផ្កាសណ្ឋានកុលាបតែឥតក្លិន, ផ្កាមានព័ណ៌ផ្សេងៗ គឺ ស, ស-ភាវ, ក្រហមចាស់, ក្រហមប្រឿង (អ្នកខ្លះហៅ កុលាបឥតក្លិន) ។ [វចនានុក្រមខ្មែរ សម្ដេចសង្ឃរាជជួនណាត]

កុលាបមន

ចំណាត់ថ្នាក់វិទ្យាសាស្រ្ត
អាណាចក្រៈ	Plantae
(unranked)	Angiosperms
(unranked)	Eudicots
(unranked)	Rosids
លំដាប់	Rosales
អម្បូរ	Rosaceae
អម្បូររង	Rosoideae
ពួក	Rosa
ប្រភេទ	R. × damascena
ឈ្មោះទ្វេនាម Rosa × damascena Mill.

មាតិកា

១.លក្ខណៈរុក្ខសាស្រ្ត

២.អត្ថប្រយោជន៍របស់កុលាបមន

១.លក្ខណៈរុក្ខសាស្រ្ត

· ដើមកុលាបមន

ដើមកុលាបមមានសណ្ឋានរាងកោងបន្តិច មានកម្ពស់ប្រហែល 1-2 ម៉ែត្រ បែកមែកបែកខ្នែងតាំងពីគល់ ។ សាច់សំបកដើមផ្ទៃរាប មានបន្លាស្រួចតាមមែកនិងដើម តាមធម្មតាមានបន្លាច្រើននិងមានប្រវែងមិនស្មើគ្នា ។ បន្លាខ្ចីមានពណ៌ត្នោត ចំណែកបន្លាចាស់មានពណ៌ប្រផេះ ។

កុលាបមនជារុក្ខជាតិកណ្ដាលវាល (ទីទៃពីរុក្ខជាតិក្នុងម្លប់) លូតលាស់បានល្អនៅកណ្ដាលវាល លើដីធូរដែលមានសារធាតុចិញ្ចឹមគ្រប់គ្រាន់និងហួតទឹកបានល្អ ។ វាបន្តពូជដោយការព្រោះគ្រាប់ ការកាត់ដើម ឬមែកដាំនិងវិធីផ្សាំដែលមានការពេញនិយមខ្លាំង ដោយសារងាយដុះឫស ។

· ស្លឹកកុលាបមន

កុលាបមនមានស្លឹកច្រើនដូចរោមបក្សី ចេញឆ្លាស់គ្នា មានស្លឹកតូចៗប្រហែល 3-5 ស្លឹក ។ សណ្ឋានរបស់ស្លឹកតូចៗមានរាងដូចពងក្រពើ ចុងស្លឹកស្រួច គល់ស្លឹកមានរាងមូល ចំណែកគែមស្លឹកមានសណ្ឋានដូចមុខរណា ។ ស្លឹកកុលាបមនមានទំហំពី 2-4 សង់ទីម៉ែត្រនិងមានប្រវែងពី 3-6 សង់ទីម៉ែត្រ គែមរបស់ស្លឹកខាងក្រោមមានរោម តែគ្មានក្រពេញ ។ ស្លាបស្លឹក (Stipule) ភាគច្រើនមានគែមរាបស្មើ ចុងលយវែង ចំណែកធាងមានរោមពណ៌ត្នោត ។

· ផ្កាកុលាបមន

កុលាបមនចេញផ្កាជាកញ្ចុំប្រភេទចង្កោម ឬកញ្ចុំរាយតាមខ្នែង មានប្រហែលពី 3-10 ផ្កា ឬអាចមានច្រើនជាងនេះ ដោយផ្កាចេញនៅត្រង់ត្រួយ ។ ផ្កាកុលាបមនមានពណ៌ផ្កាឈូកនិងមានក្លិនក្រអូប មានសរសៃពុះកណ្ដាលប្រវែងដល់ទៅ 8 សង់ទីម៉ែត្រ ។ ត្របកផ្កាមានរាងមូល ត្រួតគ្នាជាស្រទាប់ ចុងត្របករាងមូល ឬអង្កាញ់រាក់ ដែលជាទូទៅមានប្រហែល 20-30 ត្របក ខ្លះមានប្រហែល 5-10 ត្របក ។ ត្របកផ្កាមានតាំងពីពណ៌ក្រហមទៅដល់ពណ៌ស តែភាគច្រើនមានតាំងពីពណ៌ផ្កាឈូកទៅដល់ពណ៌ក្រហម ។

ផ្កាមានកេសរឈ្មោលច្រើន ប្រហែល 100-120 ចំណែកកេសរញីក៏មានច្រើនដែរ ។ ទងកេសរមានរោម ចំណែកស្រទបផ្កាមានពណ៌បៃតង មានសណ្ឋានត្រីកោណជាតំណក់ទឹកស្រួចធំនិងរមូរកោង ពេលរីកមានក្រពេញ ចំណែកកន្សោមមានសណ្ឋានដូចពែង ខាងក្រៅមានក្រពេញរោមច្រើន ខាងក្នុងក៏មាន ចំណែក ទងផ្កាមានប្រវែងដល់ទៅ 7 សង់ទីម៉ែត្រនិងមានបន្លាតូចៗ ។

· ផ្លែកុលាបមន

ផ្លែកុលាបមនមានសណ្ឋានមូល ខ្លះថាពងក្រពើ មានប្រវែងដល់ទៅ 2.5 សង់ទីម៉ែត្រ ។ ផ្លែអាចមានមួយ ឬជាចង្កោម មានពណ៌តាំងពីក្រហមខ្ចីទៅដល់ក្រមៅ ។ គ្រាប់របស់វាមានពណ៌ត្នោត មានប្រហែល 1-3 គ្រាប់និងមានរាងត្រីកោណមូល ប្រវែង 0.3-0.5 សង់ទីម៉ែត្រ ។

២.អត្ថប្រយោជន៍របស់កុលាបមន

ជាទូទៅ យើងតែងតែឃើញថាផ្កាត្រូវបានយកទៅក្រងជាកម្រងផ្កា ដូចជាកម្រងផ្កាម្លិះ, កម្រងផ្កាស្បៃរឿង, កម្រងផ្កាចំប៉ីជាដើមនៅក្នុងពិធីបុណ្យសព និងពិធីមង្គលផ្សេងៗ ។

·ផ្កាក្រៀមនិងត្របកផ្កាអាចធ្វើជាថ្នាំប៉ូវបេះដូង ។

·ផ្កាក្រៀមជួយកាត់បន្ថយអាការខ្សោះល្វើយ, បញ្ចុះលាមក ។

·ទឹកចេកដែលមានល្បាយផ្កាកុលាបមនអាចជួយកាត់បន្ថយអាការខ្សោះល្វើយនិងខ្វល់ខ្វាយ ។

·ត្របកផ្កាអាចជួយទឹកប្រមាត់ ។

·ផ្កាកុលាបមនអាចកាត់បន្ថយសាច់ដុំរលោង (Smooth muscle) និងទប់ស្កាត់ការធ្វើការរបស់សាច់ដុំឆ្អឹង (Skeletal Muscle) ។

·ប្រេងកុលាបមនជាសារធាតុដែលមានសុវត្ថិភាពនៅក្នុងការប្រើប្រាស់និងមានតម្លៃ ធ្វើឲ្យសត្វពិសោធពាក់កណ្ដាល (LD50) ពេលឲ្យថ្នាំតាមមាត់ដល់កណ្ដុរសនិងឲ្យថ្នាំលាបដោយការលាបស្បែករបស់ទន្សាយលើសពី 5 ក្រាមក្នុង 1 គីឡូក្រាម ។

·ត្របកផ្កាអាចយកជ្រលក់នឹងម្សៅយកទៅបំពង ជាអាហារសម្រាប់ទទួលទាន ឬធ្វើជាញាំផ្កាកុលាប ។

·ត្របកផ្កាអាចតុបតែងលើនំកូរ ឬលម្អអំពៅសាង បន្ថែមសោភណ្ឌភាពឲ្យអាហារកាន់តែគួរឲ្យចង់ទទួលទាន ។

·ត្របកផ្កាអាចធ្វើជាតែកុលាប ដោយការយកត្របកផ្កាដែលហាលក្រៀមមកឆុងនឹងទឹកក្ដៅ យើងនឹងទទួលបានតែកុលាបពណ៌ស្រស់ ដោយមានសព្វគុណជាថ្នាំប៉ូវបេះដូង, បំបាត់អាការខ្សោះល្វើយនិងអាចធ្វើជាថ្នាំបញ្ចុះបាន ។ បើមានរសជាតិប្រហាតៗ អាចបន្ថែមក្រូចឆ្មារ ឬអំបិលបាន ។

·ត្របកផ្កាកុលាបមនមានប្រេងក្រអូបឈ្ងុយដែលអាចធ្វើជាក្លិនគ្រឿងសម្អាង, ក្លិនម្ហូបអាហារនិងទឹកស្ករបង្អែម ។

·ប្រេងកុលាបមនអាចធ្វើជាមេទឹកអប់ ។

·ត្របកផ្កា បន្ទាប់ពីចម្រាញ់យកទឹកអប់រួចហើយ អាចយកទៅធ្វើផ្កាលម្អ (ផ្កាជ័រ)បានទៀតផង ។

·ទឹកកុលាបមនអាចលាយធ្វើជាទឹកចេកបាន ។

·អាចដាំជាផ្កាលម្អ ដោយសារកុលាបមនជារុក្ខជាតិដែលមានផ្កាស្អាតនិងមានក្លិនក្រអូបពិដោរ ផ្ការីកបានយូរថ្ងៃនិងរីកពេញមួយឆ្នាំ ចំណែកពូជវល្លិងាយស្រួលដាំដុះនិងមិនលំបាកមើលថែ ។