បារិជាត (Pa Ri Cheat)

បារិជាត

បារិជាត ឬ បារិជាតព្រឹក្ស ឬ កាណិការ មានឈ្មោះវិទ្យាសាស្រ្តថា Nyctanthes arbor-tristis Linn. និងឈ្មោះជាភាសាអង់គ្លេសថា Night blooming jasmine, Night Jasmine, Coral Jasmine ស្ថិតនៅក្នុងអម្បូរ Oleaceae (អម្បូរជាមួយផ្កាម្លិះ) និងពួក Nyctanthes ដោយមានកំណើតនៅមជ្ឈិមបូព៌ានិងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ។

បារិជាត មានពីរពួក មានពូជនៅប្រទេសឥណ្ឌា, កោះស៊ូមាត្រានិងកោះជ្វានៃប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី គឺបារិជាតដែលមានឈ្មោះវិទ្យសាស្រ្តថា Nyctanthes arbor–tristis L. និង Nyctanthes aculeata Craib ។

បារិជាតព្រឹក្ស (ន.) (បា.) ឈ្មោះឈើរបស់ទេវតាក្នុងឋានត្រៃត្រឹង្ស ។
កណិការ (ន.) (បា.) ឈ្មោះឈើផ្កាមួយប្រភេទមានផ្កា-ស សណ្ឋានប្រហែលនឹងផ្កាម្លិះក្លិនក្រអូប ។
[វចនានុក្រមខ្មែរ សម្ដេចសង្ឃរាជជួនណាត]

ផ្កាបារិជាត

ចំណាត់ថ្នាក់វិទ្យាសាស្រ្ត
អាណាចក្រៈ	Plantae
(unranked)	Angiosperms
(unranked)	Eudicots
(unranked)	Asterids
លំដាប់	Lamiales
អម្បូរ	Oleaceae
ពួក	Nyctanthes
ប្រភេទ	N. arbor-tristis
ឈ្មោះទ្វេនាម Nyctanthes arbor-tristis L.
វេវចនសព្ទ Bruschia macrocarpa Bertol. Nyctanthes dentata Blume Nyctanthes tristis Salisb. Parilium arbor-tristis (L.) Gaertn. Scabrita scabra L. Scabrita triflora L.

មាតិកា

១.លក្ខណៈរុក្ខសាស្រ្ត

២.ឈ្មោះនិងនិមិត្តរូប

៣.ជំនឿសាសនាហិណ្ឌូនៃប្រទេសឥណ្ឌា

៤.សព្វគុណរបស់បារិជាត

៥.កម្រងរូបភាព

១.លក្ខណៈរុក្ខសាស្រ្ត២.ឈ្មោះនិងនិមិត្តរូប

ដើមបារិជាត

បារិជាត ជាចុល្លព្រឹក្ស មិនជម្រុះស្លឹក ។ មានទម្រង់ជាពីរ៉ាមីតនិងមានកម្ពស់ប្រហែល 3-5 ម៉ែត្រ (តែនៅប្រទេសឥណ្ឌា ដើមបារិជាតមានកម្ពស់ដល់ទៅ 30 ម៉ែត្រ ដូច្នេះហើយទើបប្រជាជនភាគច្រើនចាត់ទុកបារិជាតជាដើមឈើមង្គល) ។ សំបកដើមគគ្រើមដូចស្បែកក្រពើនិងមានពណ៌ត្នោត ។ ខ្នែងមានរាងបួនជ្រុងមានរោមរឹងៗ ។

បារិជាត បន្តពូជដោយការបណ្ដុះគ្រាប់, កាត់ផ្សាំ ឬកាត់ដាំ មែកនឹងលូតលាស់បានល្អនៅក្នុងដីដែលជ្រាបទឹកបានល្អ មានសំណើមមធ្យម មានពន្លឺថ្ងៃពេញមួយថ្ងៃនិងកន្លះថ្ងៃ ។

បើដាំនៅតំបន់ហួតហែង ផ្កានឹងមានទំហំតូច ដោយចេញផ្កានៅខែសីហាដល់ខែវិច្ឆិកា តែអាចចេញផ្កាពេញរដូវ បើមានភ្លៀងធ្លាក់ ឬបើទទួលការថែទាំបានល្អ ។

ស្លឹកបារិជាត

ស្លឹកបារិជាតជាស្លឹកទោល ចេញទល់ (ទង) គ្នា មានសណ្ឋានដូចពងក្រពើ មានទំហំប្រហែល 2.25-5 សង់ទីម៉ែត្រនិងមានប្រវែងពី 5-10 សង់ទីម៉ែត្រ ។ ចុងស្លឹកស្រួច គល់មានរាងមូល ចំណែកគែមស្លឹមរលោង ឬស្លឹកខ្លះមានគន្លាក់ចន្លោះនៅឆ្ងាយពីគ្នា ឯធ្មេញគែមស្លឹកអាចមានរោមរឹងៗ ទ្រនង់ក៏មានរោមរឹង ចំណែកផ្ទៃស្លឹកមានរោមខ្លីៗ មានសរសៃខ្នែងស្លឹកម្ខាង 3-4 សរសៃ ។ ចុងសរសៃជួបគ្នាមុននឹងទៅដល់គែមស្លឹក មានទងស្លឹកខ្លីប្រវែង 0.5-1 សង់ទីម៉ែត្រ ។

ផ្កាបារិជាត

បារិជាតចេញផ្កាជាកញ្ចុំ ដោយចេញតាមចន្លោះស្លឹក ឬចម្ពាមស្លឹក ។ ទងកញ្ចុំមានប្រវែង 1.2-2 សង់ទីម៉ែត្រ មានស្លឹកលម្អស្រដៀងនឹងស្លឹកតូចៗ 1 គូ នឹងទងកញ្ចុំ ។ កញ្ចុំនីមួយៗមានផ្កាប្រហែល 3-7 ទង មានផ្កាតូចៗពណ៌សនិងមានក្លិនក្រអូប ដោយផ្កានៅពេលល្ងាច ហើយរោយជ្រុះនៅព្រឹកថ្ងៃថ្មី ។

ផ្កាគ្មានទង តែក្នុងផ្កានីមួយៗមានស្លឹកទ្រនាប់ 1 ។ ពេលក្រពុំ ផ្កានឹងត្រួតគ្នានិងបិទជារាងគូទខ្យង ត្របកផ្កាមានប្រហែល5-8 ចុងត្របកឆែប ចំណែកគល់ត្របកជាប់គ្នាជាបំពង់ពណ៌ស្លាទុំខ្លីៗ ប្រវែងប្រហែល 1.1-1.3 សង់ទីម៉ែត្រ ខាងក្នុងមានរោមវែងៗពណ៌សត្រង់គល់បំពង់ ចំណែកខាងក្រៅរលោង នៅចុងបំពង់ញែកជាត្របកពណ៌ស ឬងហៅថាត្របកផ្កា មានប្រហែល 5-8 ត្របក ដោយត្របកនីមួយៗមានប្រវែងប្រហែល 0.1-1.1 សង់ទីម៉ែត្រ គល់ត្របករួមតូច ឯចុងត្របកធំនិងឆែបជ្រៅ ។

ផ្កាមានកេសរឈ្មោល 2 ជាប់នឹងសាច់ក្នុងផ្ទៃបំពង់ ។ ត្របកផ្កាត្រង់មាត់បែរមុខរកគ្នា មានថង់លម្អងជាប់នឹងបំពង់ផ្កា ចំណែកអណ្ឌាស័យនៅលើរង្វង់ត្របក មានរាងមូលនិងមានពីរកញ្ចុំនិងមានគ្រាប់ក្នុងមួយកញ្ចុំ 1 គ្រាប់ ។ ឯកេសរញីមានតែ 1 ចុងវាមានសណ្ឋានជាពកមានរោមនិងមានស្រទបផ្កាពណ៌បៃតងខ្ចី 4 ស្រទាប់ ជាប់គ្នាជាបំពង់កោណចុងស្រួច ឬអង្កាញ់រាក់ចំនួន 5 អង្កាញ់ សាច់ក្នុងរាប សាច់ក្រៅមានរោម ។

ផ្លែបារិជាត

ផ្លែបារិជាតមានសណ្ឋានស្រដៀងនឹងពងក្រពើ ឬមូលសំប៉ែត ចុងស្លឹកមូលនិងមានកន្ទុយស្រួច ។ សរសៃកណ្ដាលមានប្រវែង 2 សង់ទីម៉ែត្រ មានសាច់រលោងពណ៌ស ។ ពេលចាស់ ផ្លែនឹងប្រេះជាពីរក្លែប ក្លែបនីមួយៗមានគ្រាប់ 1 ។ គ្រាប់មានរាងមូលនិងមូលសំប៉ែតនិងមានពណ៌ត្នោត ។

១.២.ឈ្មោះនិងនិមិត្តរូប

ពេលខ្លះបារិជាតត្រូវបានហៅថា “Tree of Sorrow” ព្រោះផ្ការបស់វារោយនៅពេលថ្ងៃ ចំណែកឈ្មោះវិទ្យាសាស្រ្ត arbor-tristis ក៏មានន័យថា “Sad Tree” ផងដែរ ។

បារិជាត ជាផ្កាតំណាងអត្តសញ្ញាណជាតិរបស់បេងកាល់ខាងលិច, ឥណ្ឌានិងខេត្តកញ្ចណាបូរី (Kanchanaburi Province) ប្រទេសថៃ ។

បារិជាតត្រូវបានស្គាល់ជាទូទៅដូចជា៖

·Harshringar ក្នុងភាសាហិណ្ឌូ

·Kannika (กรรณิการ์) ក្នុងភាសាថៃ

·Night-flowering Jasmine, Coral Jasmine ក្នុងភាសាអង់គ្លេស

·Paarijaata (ಪಾರಿಜಾತ) ឬ Goli (ಗೋಳಿ) ក្នុងភាសាកាន់ណាដា

·Paarijaatham (పారిజాతము) ឬ Pagadamalle (పగడమల్లి) ក្នុងភាសាតេលូគូ

·Parijat (also spelled Paarijat or Paarijaata) ក្នុងភាសាហិណ្ឌូ

·Pārijāt (पारिजात), Pārijātak (पारिजातक) ឬ pājakta (प्राजक्त) ក្នុងភាសាមហារាស្រ្តី

·Pavazha malli (பவழ மல்லி) ក្នុងភាសាទមិឡ ឬ តាមីល

· Pavizha malli ក្នុងភាសាម៉ាយ៉ាម៉ាឡាំ

·Sepalika (සේපාලිකා) ក្នុងភាសាសិង្ហល ឬភាសាសីហលៈ ឬភាសាលង្កា

· Sewali (শেৱালি) ក្នុងភាសាអាហ្សាម

·Shefali (শেফালী ) ឬ Shiuli (শিউলি) ក្នុងភាសាបេងកាល់

·Shephali/Shefali (ଶେଫାଳି) ឬ Ganga Shiuli (ଗଙ୍ଗ ଶିଉଳି) ក្នុងភាសាអូឌីយ៉ា ឬ អូរីយ៉ា

·Singgarei ក្នុងភាសាមណីបុរី

៣.ជំនឿសាសនាហិណ្ឌូនៃប្រទេសឥណ្ឌា

បារិជាត តែងតែបង្ហាញឲ្យឃើញតាមរយៈទេវកថាជាច្រើនក្នុងសាសនាហិណ្ឌូនិងតែងតែពាក់ព័ន្ធនឹងកល្បព្រឹក្ស ឬ កប្បព្រឹក្ស ។

តាមដំណើររឿងក្នុងមហាទេវកថា មហាភាតរៈ និង វិស្ណុទេវកថា បាននិយាយថា បារិជាត ជាលទ្ធផលនៃការធ្វើសង្រ្គាមកូរសមុទ្រទឹកដោះរវាងទេវក្រឹស្នា (អវតា ឬជាតិទី 8 របស់ព្រះវិស្ណុ) និងព្រះឥន្រ្ទ ។ ក្រោយមកមហេសីទី 3 ព្រះនាម សត្យាបាម៉ាទេវី (Satyabhama) តែជាមហេសីសំណព្វទី 2 របស់ទេវក្រឹស្នា បានសុំដើមបារិជាតទៅដាំនៅក្រោយរាជដំណាក់របស់ទ្រង់ ប៉ុន្តែផ្ការបស់វាបែរជាទៅជ្រុះនៅក្រោយរាជដំណាក់របស់ព្រះនាង រុក្ខមុនីទេវី (Rukmini) ដែលជាព្រះអគ្គមហេសីនិងជាមហេសីដែលទេវក្រឹស្នាសព្វព្រះទ័យជាងគេទៅវិញ ។

៤.សព្វគុណរបស់បារិជាត

· ឫសៈមានរសជាតិចត់ ជួយព្យាបាលជំងឺហើមពោះ, ក្បៀនលាមក, សម្រួលការដើរខ្យល់, ប៉ូវធាតុ, ប៉ូវកម្លាំង, បំបាត់អាការខ្សោះល្វើយ, បំបាត់ក្អកសម្រាប់អ្នកម្ដាយទើបតែសម្រាលកូនថ្មីៗ, បំបាត់អាការឈឺក្បាល, ដោះស្រាយបញ្ហាសក់ស្កូវ, ប៉ូវស្បែកឲ្យភ្លឺ ។

·ដើមៈសំបកមានរសជាតិផ្អែមត្រជាក់ និងរសជាតិចត់របស់សារធាតុថានីន សម្រាប់ព្យាបាលជំងឺរាករូស, សំបកស្ងោរយកទឹកផឹក, បំបាត់អាការៈឈឺក្បាលសម្រាប់អ្នកម្ដាយទើបតែសម្រាលកូនថ្មីៗ ។

·ស្លឹកៈប៉ូវប្រមាត់, បញ្ចេញទឹកប្រមាត់, បំបាត់ក្អក, សម្រួលដល់ការបញ្ចេញចោល, បំបាត់ការឈឺតាមសន្លាក់, ជួយឲ្យទទួលទានអាហារបានច្រើន, បំបាត់អាការឈឺពោះ, ដោះស្រាយបញ្ហាកង្វះអាហារូបត្ថម្ភ, បំបាត់អាការខ្យល់ចាប់ ។

បុកស្លឹកស្រស់ចំនួន 1 ក្ដាប់ ហើយពូតយកទឹកមួយពែង ឬលាយនឹងស្ករសម្រាប់ទទួលទានចំនួន 4 ដង (សូមកុំផឹកច្រើនព្រោះអាចធ្វើឲ្យរាករូបបាន) វាជួយថែរក្សាសរសៃសក់, ដោះស្រាយបញ្ហាសក់ស្កូវដោយយកទៅត្រាំនឹងទឹកដូងចំនួន 1-2 យប់ នឹងបានប្រេងពណ៌លឿងខ្ចី រួចយកមកលាបសក់ មុនចូលដេក វានឹងជួយឲ្យសក់មិនស្កូវមុនវ័យ ។

នៅប្រទេសឥណ្ឌា គេយកធ្វើជាថ្នាំបញ្ចុះអៀនព្រូន ។

·ផ្កាៈបំបាត់អាការវិលមុខ, ព្យាបាលជំងឺបេះដូង, ព្យាបាលជំងឺតេតាណុស, លាងជាតិពុលទាំងឡាយ, ធ្វើឲ្យចរន្តឈាមដើរស្រួល, ដោះស្រាយជំងឺខាន់លឿង, ភ្នែកក្រហម ជាដើម ។

នៅប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី, ម៉ាឡេស៊ីនិងឥណ្ឌា គេយកផ្កាបារិជាតធ្វើជាថ្នាំ ។

ផ្កាបារិជាតមានក្លិនក្រអូប អាចចម្រាញ់ជាប្រេងក្រអូប ប្រើជំនួសប្រេងផ្កាម្លិះបាន ។

·ទងផ្កាៈពណ៌ក្រហមច្របាច់យកទឹកតុបតែងអាហារ ឬពណ៌ជ្រលក់កំណាត់ បើបន្ថែមក្រូចឆ្មារ ឬសាច់ជូរបន្តិច យើងនឹងទទួលបានពណ៌ដែលមិនងាយសាក ដោយយកផ្ការោយមកបុក ថែមទឹក ច្របាច់ត្រងយកទឹក យើងនឹងទទួលបានសារធាតុពណ៌លឿងឈ្មោះថា Nyctanthin ។

៥.កម្រងរូបភាព