ផ្លាំ

ផ្លាំ (អង់គ្លេសៈ Plum, ឈ្មោះវិទ្យាសាស្រ្តៈ Prunus domestica L.) ស្ថិតក្នុងអម្បូរ ROSACEAE ពួក Prunus ដែលជាពួករប៉េះ, ឈ័ររី (ឈើរី), សាគឹរ៉ា ជាដើម ។

ផ្លាំ
ចំណាត់ថ្នាក់វិទ្យាសាស្រ្ត
អាណាចក្រ	Plantae
(unranked)	Angiosperms
(unranked)	Eudicots
(unranked)	Rosids
លំដាប់	Rosales
អម្បូរ	Rosaceae
អម្បូររង	Amygdaloideae
ពួក	Prunus
ពួករង	Prunus

មាតិកា

១.លក្ខណៈរុក្ខសាស្រ្ត

២.ពូជ

៣.ប្រភេទ

៤.ការដាំដុះនិងការប្រើប្រាស់

៥.ប្រភពកំណើត

៦.និរុត្តិសាស្រ្តនិងឈ្មោះ

៧.ការផលិត

៨.តម្លៃអាហារូបត្ថម្ភក្នុង ១០០ ក្រាមសម្រាប់ផ្លែផ្លាំស្រស់

៩.តម្លៃអាហារូបត្ថម្ភក្នុង ១០០ ក្រាមសម្រាប់ផ្លែផ្លាំក្រៀម

១.លក្ខណៈរុក្ខសាស្រ្ត

ដើមផ្លាំ

ផ្លាំជាធម្មតាមានកម្ពស់ពី ៥-៦ ម៉ែត្រ ដោយមិនបាច់កាត់មែក វាអាចលូតបានកម្ពស់ដល់ទៅ ១២ ម៉ែត្រ និងបែកមែកសាខាមានទំហំប្រហែល ១០ ម៉ែត្រ ។

ស្លឹកផ្លាំ

ស្លឹកផ្លាំមានពណ៌បៃតង សណ្ឋានដូចលំពែង គល់និងចុងស្រួច គែមស្លឹកគន្លាក់ស្រដៀងនឹងធ្មេញរណាញឹកស្មេ ។

ផ្កាផ្លាំ

ផ្កាចេញច្រើន មានទំហំតូចនិងមានពណ៌ស ។ ផ្កាអាចសម្បូរបែបបាន ជាទូទៅវាមិនអាចបង្កកំណើតដោយខ្លួនឯង​បាន គឺត្រូវបង្កាត់ពូជ ដោយត្រូវតែសម្រិតសម្រាំងពូជ ។

ផ្លាំចេញផ្កាខុសគ្នាទៅតាមតំបន់នៅលើពិភពលោក ដូចជានៅខែមករានៅកោះតៃវ៉ាន់ និងដើមខែមេសានៅចក្រភពអង់គ្លេស ។

ផ្លែផ្លាំ

ផ្ទៃផ្លែផ្លាំមានចង្អូរវែង និងមានគ្រាប់រលោង ពេលផ្លែធំពេញរូបរាង សម្បកពាសដោយម្សៅពណ៌ស ដែលវាមានឈ្មោះថា «wax bloom» ។ ពេលទុំនឹងមានសម្បកពណ៌ស្វាយព្រលាំខ្មៅ សាច់ក្នុងមានពណ៌ជ័រក្រៀម មានរសជាតិផ្អែម ឬជូរអែម ។

គ្រាប់ផ្លាំ

គ្រាប់ផ្លាំមាន ១ គ្រាប់ក្នុង ១ ផ្លែនិងរឹង ហើយមានពណ៌ត្នោត ។

២.ពូជ

ផ្លាំមានពូជច្រើន ប៉ុន្តែពូជសំខាន់មាន ៣ គឺ Prunus domestica (ផ្លាំអឺរ៉ុប) , Prunus salicina (ផ្លាំចិន ឬផ្លាំជប៉ុន) និង Prunus americana (ផ្លាំអាមេរិក ឬអាព្រីខត) ។ ផ្លាំច្រើនប្រភេទអាចដាំដុះតែឯកឯងមិនបានល្អ ចាំបាច់ត្រូវដាំដុះចម្រុះគ្នាច្រើនពូជដើម្បីជួយផ្សំកេសរគ្នា ព្រោះវាធ្វើឲ្យទទួលបាន​ផលល្អ ។

សម្រាប់ពូជដែលដាំបានផលល្អនៅប្រទេសជប៉ុនក៏មានច្រើន ជាពិសេសផ្លាំពូជជប៉ុន ដូចជា ៖

ü  ពូជហ្កាល់ហ្វ៍រូប៊ី (Gulf Ruby) ផ្លែមានរាងដូចបេះដូង មានទំហំធំ ពេលទុំជោរនឹងប្ដូរពណ៌ពីក្រហមទៅក្រមៅ សាច់ខាងក្នុងមានពណ៌លឿង និងមានរសជាតិផ្អែមត្រជាក់ ។

ü  ពូជហ្កាល់ហ្វ៍ហ្គោលដ៍ (Gulf Gold) ជាពូជមានប្រភពនៅហ្វ្លរីដា ផ្លែមានទំហំធំប៉ុនពូជហ្កាល់ហ្វ៍រូប៊ី ។ ផ្លែពេលចាស់មានពណ៌លឿង មានរសជាតិឆ្ងាញ់ និងមានក្លិនក្រអូប ។

ü  ពូជរាជវាំងក្រហម (?) ជាពូជមានប្រភពនៅកោះតៃវ៉ាន់ ផ្លែរបស់វាមានរាងមូល ផ្ទៃផ្លែមានចង្អូរជ្រៅ សម្បកមានពណ៌ក្រហមអុជៗ ។ ផ្លែពេលខ្ចីមានរសជាតិជូរ តែពេលទុំសាច់វាទន់និងមានរសជាតិផ្អែម ។ ពូជនេះចែកចេញជា ២ ប្រភេទគឺ ប្រភេទដែលមានសាច់ក្រហមនិងសាច់លឿង ។

ü  ពូជឥណ្ឌាលឿងជាពូជមានប្រភពនៅប្រទេសឥណ្ឌា ផ្កាចេញពីទងផ្លែ ផ្លែរបស់វាពេលចាស់មាន ពណ៌លឿង តែពេលទុំទៅជាពណ៌ក្រហម ចំណែកសាច់ខាងក្នុងមានពណ៌លឿង ។ ពូជនេះមិនត្រូវនិយមទទួល​ទាន​ស្រស់​ៗ តែត្រូវបានយកទៅត្រាំទឹកស្ករ ឬត្រាំទឹកអំបិលហើយទទួលទានច្រើនជាង ។ ពូជឥណ្ឌាក្រហម (?) ពូជនេះក៏មានប្រភពនៅឥណ្ឌាដែរ ដោយផ្លែរបស់វាមានទំហំតូច និងត្រូវបាននិយមដាំជាគូ ។

ü  ពូជជូលី (?) ជាពូជមានប្រភពនៅកោះតៃវ៉ាន់ ផ្លែរបស់វាមានភិនភាគស្រដៀងនឹងពូជរាជវាំងក្រហម តែមានទំហំតូចជាង ។ វាត្រូវនិយមបង្កាត់នឹងពូជផ្សេង ផ្លែរបស់វាពេលយកទៅត្រាំទឹកស្ករ មានរសជាតិឆ្ងាញ់ពិសា ។

៣.ប្រភេទ

ផ្លាំមានច្រើនប្រភេទ និងមានវត្តិករសាស្ត្រខុសគ្នានៅក្នុងការរាប់ ដោយស្ថិតនៅលើវត្តិករសាស្ត្រដែលមានប្រហែលពី ១៩-៤០ ប្រភេទ ប៉ុន្តែមាន ២ ប្រភេទប៉ុណ្ណោះគឺផ្លាំអឺរ៉ុប (Prunus domestica) និងផ្លាំជប៉ុន (Prunus salicina and hybrids) ដែលមានសារសំខាន់ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចទូទាំងពិភពលោក ។

ផ្លាំអឺរ៉ុបនិងផ្លាំជប៉ុន  (European plum and Japanese plum) មានប្រភពកំណើតមិនច្បាស់លាស់ ប៉ុន្តែប្រហែលពាក់ព័ន្ធនឹង P. cerasifera (Cherry plum ) និងអាចជា P. spinosa (Prunus spinosa) ដែលជាផ្លែផ្លាំមានដំបូងគេ ។

ពួករងរបស់ផ្លាំបែងចែកជា 3 ក្រុមគឺ ៖

1.ក្រុម Prunus (ផ្លាំសម័យមុន) ស្លឹកត្រង់ខ្នែងរមូរចូលក្នុង ចេញផ្កាជាកញ្ចុំ មានពី ១-៣ ទង សម្បកផ្លែរលោង មានជាតិប្រេង៖

ü  P. cerasifera (cherry plum)

ü  P. cocomilia (Italian plum)

ü  P. consociiflora

ü  P. domestica (species of most "plums" and "prunes")

ü  P. domestica ssp. insititia (damsons, bullaces)

ü  P. simonii (widely cultivated in North China)

ü  P. spinosa (blackthorn or sloe)

ü  2.ក្រុម Prunocerasus (ផ្លាំសម័យថ្មី) ស្លឹកត្រង់ខ្នែងបត់ចូលក្នុង មានផ្កា ៣-៥ ទង សម្បកផ្លែរលោងមានជាតិប្រេង ។

ü  P. alleghaniensis (Allegheny plum)

ü  P. americana (American plum)

ü  P. angustifolia (Chickasaw plum)

ü  P. hortulana

ü  P. maritima (beach plum)

ü  P. mexicana (Mexican plum)

ü  P. nigra (Canada plum, Black plum)

ü  P. × orthosepala (P. americana × P. angustifolia)

ü  P. subcordata (Klamath, Oregon, or Sierra plum)

ü  3.ក្រុម Armeniaca ស្លឹកត្រង់ខ្នែងរមូរចូលក្នុង ផ្កាមានទងខ្លី ផ្លែទន់រលោង ។

ü  P. armeniaca (apricot)

ü  P. brigantina

ü  P. mandshurica

ü  P. mume (Chinese plum, Japanese apricot)

ü  P. sibirica (Siberian apricot)

៤.ការដាំដុះនិងការប្រើប្រាស់

រសជាតិរបស់ផ្លែផ្លាំមានតាំងពីផ្អែមទៅដល់ជូរ ចំណែកសម្បករបស់វាអាចមានរសជាតិជូរ ។ យើងអាចទទួលទានផ្លែផ្លាំនៅស្រស់ៗ ឬអាចធ្វើជាជែម ឬអ្វីផ្សេងៗទៀតក៏បាន ចំណែកទឹកផ្លាំអាចបំប្លែងទៅជាស្រាផ្លាំ ។ នៅប្រទេសអង់គ្លេស ទឹកផ្លែឈើដែលមានជាតិអាល់កុល ត្រូវបានស្គាល់ថាជា Plum Jerkum វាធ្វើពីផ្លែផ្លាំ ។

៥.ប្រភពកំណើត

ផ្លាំអាចជាផ្លែឈើដំបូងដែលត្រូវបានដាំដុះដោយមនុស្សជាតិ និងមានបីពូជក្នុងចំណោមពូជជាច្រើនដែលមិនត្រូវបានរកឃើញថាមាននៅក្នុងព្រៃ ។ ពួកវាស្ថិតនៅលើតំបន់ដែលមនុស្សរស់នៅ នោះគឺ Prunus domestica ដែលមានការសន្និដ្ឋានថាមានប្រភពនៅអឺរ៉ុបខាងកើត និងតំបន់ភ្នំខាកេសាស់ ខណៈដែល Prunus salicina និង Prunus simonii មានប្រភពនៅទ្វីបអាស៊ី ដែលរកឃើញនៅសម័យយុគថ្មរំលីង មានអាយុកាលដំណាលនឹងអូលីវ, ទំពាំងបាយជូរ និង ល្វា ។

៦.និរុត្តិសាស្រ្តនិងឈ្មោះ

ផ្លែផ្លាំអឺរ៉ុប (Prunus armeniaca) ត្រូវបានដាក់ឈ្មោះតាមជំនឿរបស់ Pliny the Elder ឬ Gaius Plinius Secundus ប្រវត្តិវិទូនិងវិទ្យាសាស្រ្តវិទូជនជាតិរ៉ូម៉ាំងនៅសតវត្សរ៍ដំបូង ដែលរក្សាអាព្រីខត ដែលជាប្រភេទរបស់ផ្លែផ្លាំនិងមានប្រភពមកពីប្រទេសអាមេនី ។ ជនជាតិអាមេនីបានបញ្ជាក់ពីអំណះអំណាងរបស់ពួកគេ ដោយសំដៅទៅលើរណ្ដៅអាព្រីខតដែលមានអាយុកាល ៦.០០០ ឆ្នាំ ក្នុងចំណោមបុរាណស្ថាននៅជិតក្រុង​យេរេវ៉ាន ។

ប្រវត្តិវិទូដទៃទៀតបានចង្អុលបង្ហាញពីតំបន់មេសូផូថេនៀ ដែលជាតម្រុយតាមភាសាឡាតាំងថា អាព្រីខតត្រូវបានដាំដុះនៅមេសូផូថេនៀ ហើយវាក៏ត្រូវបានស្គាល់ថាឈ្មោះ armanu ក្នុងភាសាអាកាដ ប៉ុន្តែវាមិនបានសំដៅទៅលើអាមេនី ដែលមិនមែនជាឈ្មោះទីតាំងភូមិសាស្រ្តដែលត្រូវបានស្គាល់នៅក្នុងភាសាអាកាដនោះទេ ។ វាប្រហែលដូចជាការពន្យល់របស់ Pliny គឺជានិរុត្តិសាស្រ្តដែលផ្អែកទៅលើភាពស្រដៀងគ្នារវាងឈ្មោះ Mesopotamia ដែលជាឈ្មោះផ្លែឈើ និងឈ្មោះឡាតាំងសម្រាប់អាមេនី ។

នៅតំបន់ខ្លះក្នុងពិភពលោក ផ្លែឈើប្រភេទខ្លះដែលត្រូវបានហៅថាផ្លាំ និងមានភាពខុសគ្នាពីផ្លែឈើដែលត្រូវបានស្គាល់ថាជាផ្លាំនៅអឺរ៉ុប ឬអាមេរិក ឧទាហរណ៍ដូចជា ម៉ាក់ប្រាង (Marian Plum) ដែលមានការនិយមនៅប្រទេសថៃ, ម៉ាឡេស៊ី និងឥណ្ឌូណេស៊ី ក្រៅពីនោះក៏ត្រូវបានស្គាល់ថាមានឈ្មោះ Gandaria, Plum Mango, Ma-Praang, Ma-Yong, Ramania, Kundang, Rembunia និង Setar ។

ឧទាហរណ៍មួយទៀតគឺ ផ្លាំជប៉ុន ដែលត្រូវបានស្គាល់ថាឈ្មោះ ភីផា (pipa) ឬផ្លាំចិន នៅអាស៊ីបូព៌ា និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ​និងក្នុងភាសាជប៉ុនគឺ Medlar, Loquat, Nispero, Bibassier និង Wollmispel ។

នៅអាស៊ីខាងត្បូងនិងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ ជម្ពូ (Jambul) ជាផ្លែឈើដែលមានប្រភពនៅតំបន់ត្រូពិច ជាដើមឈើនៅក្នុងអម្បូរ Myrtaceae ដែលពេលខ្លះត្រូវហៅថា Damson Plums ហើយវាក៏មានភាពខុសគ្នាពី Damson Plums ដែលបានរកឃើញនៅអឺរ៉ុបនិងអាមេរិកដែរ ។  ជម្ពូក៏មានឈ្មោះផ្សេងទៀតដែរគឺ Java plum, Malabar Plum, Jaman, Jamun, Jamblang, Jiwat, Salam, Duhat, Koeli, Jambuláo ឬ Koriang ។

៧.ការផលិត

ផ្លាំត្រូវបានដាំដុះទូទាំងពិភពលោក ដោយប្រទេសចិនគឺជាអ្នកផលិតធំជាងគេ ។ តាមរយៈតារាងនៅខាងក្រោមបានបង្ហាញឲ្យឃើញអ្នកផលិតផ្លាំ និងស្លូ (sloe) នៅឆ្នាំ ២០១៣ ដែលធំជាងគេទាំង ១០ ដោយលេខរៀងទី២ ដល់លេខរៀងទី១០ មានការផ្លាស់ប្ដូរសឹងឆ្នាំ ។

នៅសហរដ្ឋអាមេរិក ពូជផ្លាំជប៉ុនមានការនិយមច្រើនលើសលុប ដោយរដ្ឋកាលីហ្វ័រញ៉ាគឺជាអ្នកផលិតធំជាងគេនៅឆ្នាំ ២០១១ ហើយក៏មានអ្នកផលិតធំៗជាច្រើនទៀតដូចជានៅរដ្ឋអរ៉េហ្កិន, រដ្ឋវ៉ាស៊ីនតោន, រដ្ឋអាយដាហូនិងរដ្ឋមីស៊ីហ្គេន ។

ប្រទេសដែលមានផលិតផលផ្លែផ្លាំនៅឆ្នាំ2014 (ក្នុង ១លានតោន)
ប្រទេស	ផលិតផល (គិតជាតោន)
ចិន	6,241,635
ទួគី	265,490
រ៉ូម៉ានី	496,500
សេប៊ី	401,452
អ៊ីរ៉ង់	328,944
ឥណ្ឌា	225,000
សរុប	11 282 527

៨.តម្លៃអាហារូបត្ថម្ភក្នុង ១០០ ក្រាមសម្រាប់ផ្លែផ្លាំស្រស់
ឈ្មោះ	ទម្ងន់	ភាគរយ
ថាមពល	192 kcal
កាបូអ៊ីដ្រាត	11.40 g
ជាតិស្ករ	9.90 g
ជាតិសរសៃ	1.40 g
ជាតិខ្លាញ់	0.28 g
ប្រូតេអ៊ីន	0.70 g
វីតាមីន
វីតាមីន A	345  μg
វីតាមីន C	9.50 mg	11 %
ធាតុផ្សំផ្សេងទៀត
ទឹក	16 g	2 %
ហ្វ្លអរ៉ាយ	157 mg	3 %
១ ផ្លែ (2-1/8) 66 g ១ ពែង, 165 g kcal (kilocalorie) = កាឡូរី μg (micrograms) = មីក្រូក្រាម mg ( milligrams) = មីលីក្រាម

៩.តម្លៃអាហារូបត្ថម្ភក្នុង ១០០ ក្រាមសម្រាប់ផ្លែផ្លាំក្រៀម
ឈ្មោះ	ទម្ងន់	ភាគរយ
ថាមពល	1.006 kcal
កាបូអ៊ីដ្រាត	63.88 g
ជាតិស្ករ	38.13 g
ជាតិសរសៃ	7.10 g
ជាតិខ្លាញ់	0.38 g
ប្រូតេអ៊ីន	2.18 g
វីតាមីន
វីតាមីន A	781  μg
វីតាមីន C	0.60 mg	11 %
ស័ង្កសី
ធាតុផ្សំផ្សេងទៀត
ទឹក	69 g	10 %
ហ្វ្លអរ៉ាយ	732 mg	3 %
kcal (kilocalorie) = កាឡូរី μg (micrograms) = មីក្រូក្រាម mg ( milligrams) = មីលីក្រាម

ប្រភពឯកសារៈវេបសាយបរទេស

ប្រភពរូបភាពៈGoogle